"باسمه تعالی"

قابل توجه دانش آموزان عزیز پیش دانشگاهی ( رشته انسانی ) :  نکاتی برای آموزش راحت تر درس عروض پیش دانشگاهی:

دگرگونی کمی هجایی:

خبن :

تبدیل هجای بلند آغازین به کوتاه را "خبن" و بحری که خبن در آن صورت گرفته "مخبون" می گویند.

خبن در سه پایه ی  فاعلاتن (-u  - - ) مستفعلن ( -  -  u  - ) و مغعولات ( -  - -  u )می تواند روی دهد.

در فاعلاتن ( - u -  - ) " فعلاتن " ( u  u- - ) مخبون شده ی فاعلاتن (- u - - ) است.

در مستفعلن ( - - u - ) "مفاعلن " ( u – u - ) مخبون شده ی  "مستفعلن " است.

در مفعولات ( - - - u ) مفاعیل ( u - - u ) مخبون شده ی "مفعولات " است.

ادامه ی بحث عروض

طی

تبدیل هجای بلند دوم را به کوتاه ، "طی" و بحری را که طی در آن انجام گرفته مطوی می گویند.

طی در دو پایه ی مستفعلن ( - - u - ) و مفعولات (- - -  u) می تواند روی دهد .

در مستفعلن ( - - u - )"مفتعلن " (- u u - ) مطوی شده ی"مستفعلن " است.ودرمفعولات (- - -  u)" فاعلات " (- u – u)مطوی شده ی " مفعولات " است.

کف

تبدیل هجای بلند  پایانی را به کوتاه ، "کف" و بحری  راکه کف در آن صورت گرفته " مکفوف" می گویند.

کف در سه پایه ی مفاعیلن ( u - - - ) ، فاعلاتن ( - u - - ) و مستفعلن ( - - u - ) می تواند روی دهد.

در مفاعیلن ( u - - - ) ،" مفاعیل "( u - -u) مکفوف شده ی مفاعیلن است.

در فاعلاتن ( - u - - )  "فاعلات "( - u - u)مکفوف شده ی "فاعلاتن "( - u - - )است.

در مستفعلن ( - - u - )، "مستفعل "( - - u u) مکفوف شده ی "مستفعلن "( - - u - )است.

قبض

تبدیل سومین هجای مفاعیلن(u- - - ) و فعولن (u - - )به کوتاه را قبض واین دو پایه را پس از قبض ، مقبوض می گویند.

در مفاعیلن(u- - - ) (u- u- )" مفاعلن"  مقبوض "مفاعیلن" است.

در فعولن (u - - ) (u - u )" فعول "مقبوض" فعولن "است.

شکل

تبدیل هجای اول و آخر فاعلاتن ( - u - - )  رابه کوتاه شکل و این پایه را پس از شکل مشکول می گویند ، فعلات(u u-u)مشکول فاعلاتن ( - u - - )است.

به نام خدا

هر نمازي با طراوت

با نشاط و شوق و رغبت

با خلوصي در عبادت

حاصل نور بصيرت

با صفا و ميل و رغبت

هديه ي درياي حق گردد

يقينا

خالق يکتا و بي همتا ي منان

در دل شفاف و نوراني و لرزان

مي نشاند بذر لطف ومهر چندان

تا شود شايسته منشور ايمان